Antyutopia

Słowo o literaturze

 Moderator: Tomasz Kowalczyk

ODPOWIEDZ
Awatar użytkownika
Jan Stanisław Kiczor
Administrator
Posty: 15130
Rejestracja: wt 27 sty, 2009
Lokalizacja: Warszawa
Kontakt:

Post autor: Jan Stanisław Kiczor »

Antyutopia (utopia negatywna)
? utwór przedstawiający społeczeństwo przyszłości, którego organizacja polega na ograniczaniu wolności jednostki poprzez całkowite podporządkowanie jej dyktatorskiemu systemowi władzy.

Stanowi przeciwieństwo utopii, gdyż ukazany w niej doskonały porządek społeczny opiera się najczęściej na całkowitym i totalitarnym kontrolowaniu ludzi, czyniąc z nich bezwolne przedmioty, "żywe maszyny". Granica między utopią i antyutopią nie jest jednak sztywna. W obu przypadkach utwory opisują zamknięte, wyizolowane społeczeństwa, przy czym rzeczywistość opisywana w antyutopiach jest nie do przyjęcia przez czytelnika. Najczęściej różnica ta wynika z intencji autora, który tego samego typu światy może opisać w sposób pozytywny lub negatywny.

Antyutopia często jest mylona z dystopią. O ile jednak dystopia wywodzi swoje wizje bezpośrednio z tendencji rozwojowych współczesnej autorowi rzeczywistości, o tyle antyutopia wyprowadza je z przesłanek utopijnych. Jest ona polemiką z utopijnymi wyobrażeniami o świecie doskonałym.

Elementy antyutopii pojawiły się już w Podróżach Guliwera Jonathana Swifta, zaś rozwój tej formy literackiej nastąpił w XX wieku (m.in. powieść Rok 1984 George?a Orwella). Inne antyutopie to między innymi Nowy wspaniały świat Aldousa Huxleya, Władca much Williama Goldinga, Fahrenheit 451 Raya Bradbury?ego, Pianola Kurta Vonneguta czy Folwark zwierzęcy Orwella.

W polskiej literaturze antyutopie opisywane były w fantastycznonaukowych powieściach Limes inferior, Paradyzja, Wyjście z cienia, Cała prawda o planecie Ksi Janusza Zajdla, Powrót z gwiazd Stanisława Lema czy w trylogii Apostezjon (Wir pamięci, Rozpad połowiczny, Mord założycielski) Edmunda Wnuka-Lipińskiego. Do antyutopii zaliczyć można również Pożegnanie jesieni Witkacego i Przenajświętszą Rzeczpospolitą Jacka Piekary. Powieści Zajdla można interpretować jako krytykę ustroju PRL.

W literaturze rosyjskiej przykładem antyutopii jest powieść My (1920) Jewgienija Zamiatina, na której wzorował się Orwell pisząc Rok 1984[potrzebne źródło], oraz Moskwa 2042 (1986) Władimira Wojnowicza, w której jedna z postaci w sposób groteskowy nawiązuje do osoby Aleksandra Sołżenicyna. Powieści antyutopijne były pisane także przez braci Strugackich (m.in. Przenicowany świat czy Ślimak na zboczu).

Za oddzielny gatunek literacki nie uznaje antyutopii Andrzej Zgorzelski.

wg: Wikipedii
Imperare sibi maximum imperium est

„Dobry wiersz zdarza się rzadziej / niż zdechły borsuk na drodze (…)” /Nils Hav/