Inwokacja

Słowo o literaturze

 Moderator: Tomasz Kowalczyk

ODPOWIEDZ
Awatar użytkownika
Jan Stanisław Kiczor
Administrator
Posty: 15130
Rejestracja: wt 27 sty, 2009
Lokalizacja: Warszawa
Kontakt:

Post autor: Jan Stanisław Kiczor »

Inwokacja (łac. invocatio - wezwanie)

? rozbudowana apostrofa otwierająca utwór literacki, zazwyczaj poemat epicki, w której zwykle autor zwraca się do muzy, bóstwa lub duchowego patrona z prośbą o natchnienie, pomoc w tworzeniu dzieła.

Przez wiele wieków za wzorcowe uważano (także w epoce nowożytnej) inwokacje otwierające Iliadę (Gniew Achilla, bogini, głoś, obfity w szkody (...), tłum. Dmochowskiego) i Odyseję (Muzo! Męża wyśpiewaj, co święty gród Troi / Zburzywszy, długo błądził i w tułaczce swojej (...), tłum. Lucjana Siemieńskiego). Inwokacja stała się podstawowym środkiem stylistycznym otwierającym eposy. W średniowieczu zastąpiono bóstwa greckie symbolami chrześcijańskimi, a inwokacja rozpoczynała już nie tylko eposy bohaterskie, ale także krótsze utwory, dialogi etc. Przykładami mogą być np.: Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (Gospodzinie Wszechmogący, / Nade wszystko stworzenie większy, / Pomoży mi to działo złożyć, / Bych je mógł pilnie wyłożyć, / Ku Twej fały rozmnożeniu, / Ku ludzkiemu polepszeniu![1]) i wiersz Słoty o chlebowym stole (Gospodnie, da mi to wiedzieć, / Bych mógł o tem co powiedzieć, / O chlebowem stole![1]). W okresie renesansu chrześcijańskie symbole zostały zastąpione muzami (np. Jana Kochanowskiego Muza), a w baroku były to najczęściej zwroty do Matki Boskiej[2]. Z kolei w poematach heroikomicznych przyjmowały formę parodii inwokacji eposów bohaterskich (np. początek Antymonachomachii Ignacego Krasickiego).

Najbardziej znaną[1] w literaturze polskiej inwokacją jest początek Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. Autor początkowo kieruje słowa do ojczystej ziemi, następnie przechodzi do prośby skierowanej do Matki Boskiej o cud powrotu do ojczyzny.








Przypisy:

1. ? 1,0 1,1 1,2 Aleksandra Achtelik, Romuald Cudak, Marek Pytasz: Słownik wiedzy o literaturze. Katowice: Videograf II, 2005, s. 140. ISBN 83-7183-363-6.
2. ? Słownik literatury staropolskiej. Teresa Michałowska (red.). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2002, s. 778. ISBN 83-04-04621-0.


Bibliografia:

* Słownik terminów literackich. Janusz Sławiński (red.). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2000, s. 221. ISBN 83-01-13851-3.
* Aleksandra Achtelik, Romuald Cudak, Marek Pytasz: Słownik wiedzy o literaturze. Katowice: Videograf II, 2005, ss. 139-141. ISBN 83-7183-363-6.
Imperare sibi maximum imperium est

„Dobry wiersz zdarza się rzadziej / niż zdechły borsuk na drodze (…)” /Nils Hav/