moralitet

Słowo o literaturze

 Moderator: Tomasz Kowalczyk

ODPOWIEDZ
Awatar użytkownika
Jan Stanisław Kiczor
Administrator
Posty: 15130
Rejestracja: wt 27 sty, 2009
Lokalizacja: Warszawa
Kontakt:

Post autor: Jan Stanisław Kiczor »

Moralitet

? gatunek dramatyczny, o tematyce religijnej, ukształtowany w XIV wieku na północy Europy[1]. Moralitety ukazywały dzieje jednostkowego bohatera, wybierającego pomiędzy złem a dobrem, potępieniem a zbawieniem[2].

Bohater moralitetu pozbawiony był wszelkich cech jednostkowych, narodowych itp. i stanowił uosobienie całej ludzkości. Ważnym elementem utworu była psychomachia, w której o duszę bohatera walczyły personifikacje cnót i występków (np. Dobro, Zło, Zawiść, Wiara, Pycha itp.); zależnie od wyniku tej walki i dokonanych przez bohatera wyborów, uzyskiwał on albo Boskie miłosierdzie i zbawienie, albo zostawał skazany na piekielne męki[1]. Przesłanie miało być uniwersalne, moralitety unikały więc wszelkich konkretów, zarówno w określeniu miejsca akcji, jak i konstrukcji bohatera[3].

Były to zazwyczaj utwory długie (nawet ponad 20000 wersów[4]). Chociaż tematyka moralna była przedstawiona całkowicie serio, to czasami występowały w nich elementy komiczne, związane z postaciami diabłów i demonów piekielnych.

Niektóre moralitety to: angielskie Mankind, The Nature of the Four Elements i Everyman, holenderski Elekerlijk, niemiecki Jedermman oraz francuski L'Homme pécheur. W Polsce moralitety pojawiły się dopiero w XVI wieku. Pisali je m.in. Mikołaj Rej (Kupiec) oraz Jan Jurkowski (Tragedia o polskim Scylurusie)[5].






Przypisy:
1. ? 1,0 1,1 Janina Abramowska Moralitet. W: Słownik literatury staropolskiej. Teresa Michałowska (red.). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2002, s. 559. ISBN 83-04-04621-0.
2. ? Teresa Michałowska: Średniowiecze. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 241. ISBN 83-01-13842-4.
3. ? Teresa Michałowska: Średniowiecze. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 240. ISBN 83-01-13842-4.
4. ? Janina Abramowska Moralitet. W: Słownik literatury staropolskiej. Teresa Michałowska (red.). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2002, s. 560. ISBN 83-04-04621-0.
5. ? Janina Abramowska Moralitet. W: Słownik literatury staropolskiej. Teresa Michałowska (red.). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2002, ss. 559?561. ISBN 83-04-04621-0.

Bibliografia:
* Janina Abramowska Moralitet. W: Słownik literatury staropolskiej. Teresa Michałowska (red.). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2002. ISBN 83-04-04621-0.
* Teresa Michałowska: Średniowiecze. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. ISBN 83-01-13842-4.
* Słownik terminów literackich. Janusz Sławiński (red.). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2000. ISBN 83-01-13851-3.
Imperare sibi maximum imperium est

„Dobry wiersz zdarza się rzadziej / niż zdechły borsuk na drodze (…)” /Nils Hav/