Paralelizm

[Jan Stanisław Kiczor]

Paralelizm (z gr. parall?lismós - zestawienie, porównanie; od parállelos - równoległy)

? tożsamość lub podobieństwo treściowe (znaczeniowe) bądź kompozycyjne kilku analogicznych segmentów utworu literackiego (zdań, wersów, strof, scen, wydarzeń, wątków itp.).

Paralelizm może służyć podkreśleniu podobieństw lub ? poprzez ukazanie ich powierzchowności ? przeciwstawieniu elementów treści. Innymi słowy paralelizm jest to zjawisko równoległości, ciągłości, analogii pomiędzy grupami wyrazów układającymi się w ciąg. Jeden ze środków stylistycznych i podstawowych mechanizmów uporządkowania danego tekstu literackiego.

Można wyróżnić następujące rodzaje paralelizmu:

* paralelizm intonacyjny - upodobnienie konturu intonacyjnego zdań lub wersów, zwykle wtórne względem paralelizmu syntaktycznego (składniowego) (upodobnienia budowy składniowej wersów lub zdań);

* paralelizm kompozycyjny - upodobnienie budowy elementów świata przedstawionego, np. wątków (losy zwierząt i ludzi w utworach A. Dygasińskiego) lub postaci;

* paralelizm leksykalny - oparty na powtórzeniu tych samych słów bezpośrednio po sobie albo w podobnej pozycji (wewnątrz zdań, wersów, strof), np. anafora, epifora;

* paralelizm stroficzny - oparty na powtórzeniu budowy strof, połączony z podobieństwem motywów.





wg: Wikipedii