Cytat

Słowo o literaturze

 Moderator: Tomasz Kowalczyk

ODPOWIEDZ
Awatar użytkownika
Jan Stanisław Kiczor
Administrator
Posty: 15130
Rejestracja: wt 27 sty, 2009
Lokalizacja: Warszawa
Kontakt:

Post autor: Jan Stanisław Kiczor »

Cytat (łac. citatio, niem. Zitat)
? dosłowne przytoczenie czyichś słów. Cytat w literaturze jest formą ekspresji artystycznej. Może mieć charakter jawny, w postaci wyraźnie wyróżnionego tekstu, lub niejawny, stanowiąc rodzaj aluzji.

W publikacjach naukowych cytat to dosłowne przytoczenie fragmentu innej publikacji lub sparafrazowane powołanie się na dane pochodzące z innej publikacji. Cytować można nie tylko dane zawarte w postaci tekstu, ale także zawarte w formie wykresu, schematu, rysunku czy tabeli. W publikacjach naukowych i technicznych cytaty powinny być zawsze jawne i z dokładnym wskazaniem źródła w formie przypisu. Cytaty niejawne w publikacjach naukowych i technicznych są uważane za plagiat.

Cytowanie w pracach naukowych może być dosłowne (zaznaczone cudzysłowem) lub sparafrazowane (cytujemy dane, fakty, teorie a nie ich kompozycję słowną ? nie ma znaczenia czy napiszemy ?ssaki mają cztery kończyny?, ?ssaki posiadają dwie pary kończyn? ? bo w obu przypadkach sens faktu naukowego pozostaje ten sam). Dosłowne cytowanie ma znaczenie w głównie naukach humanistycznych i filozoficznych, wtedy gdy kompozycja tekstu ma znaczenie w odbiorze artystycznym utworu lub ma znaczenie dla interpretacji logicznej. Dosłownie np. cytuje się definicje lub zdania, w których z kompozycji tekstu próbujemy odczytać i zinterpretować sens znaczeniowy. W naukach przyrodniczych cytowane są przede wszystkim fakty, dane, hipotezy, których znaczenie nie zmienia się wraz ze zmianą kompozycji stylistycznej czy gramatycznej. Te formy cytowania zaznaczane są przypisami, odnośnikami lub nazwiskiem autora. Pełne dane bibliograficzne cytowanej pracy są zawarte w pracy w formie przypisu dolnego lub zestawienia na końcu pracy.

Cytat jako forma przekazu artystycznego:

Mechanizm cytatu polega na nakładaniu się dwóch znaczeń zdania: w jego pierwotnym użyciu i w nowym kontekście. Dla posługującego się nim staje się przysłowiem, utrwalonym zwrotem, podparciem wcześniejszej myśli. Cytat często używany jest dla osiągnięcia efektu komicznego czy ironicznego.

Cytat stosowany jest na dwa sposoby: w niezmienionej postaci, ale w nowych realiach, albo w sparafrazowanej formie. Obydwa powodują nadanie mu nowego znaczenia.

Posługiwanie się cytatem wymaga wspólnoty kulturowej. Nie spełnia on wówczas swej roli, jeśli czytelnik czy widz nie zna źródła literackiego, do którego autor zrobił aluzję, czy cytat jest dla niego nierozpoznawalny. Podobna sytuacja ma miejsce wtedy, gdy odbiorca jest cudzoziemcem czy przedstawicielem innego kręgu kulturowego, w którym cytat nie funkcjonuje. Rozwiązaniem w takiej sytuacji może być komentarz zawarty w przypisie, odsyłający do pierwotnego tekstu. Jednak w przypadku intencji uzyskania efektu humorystycznego cytat nie spełnia wówczas swej funkcji, żart wymaga bowiem natychmiastowości zestawienia, a ponadto traci, gdy próbuje się go wyjaśniać. W przypadku cytatów nie mających charakteru zabawowego rozwiązaniem jest przybliżenie go przez użycie wyrażenia: jak powiedział... Ponadto mało znany cytat może być zastępowany podobnym, bardziej popularnym.

Posługiwanie się cytatem ma związek z wolnością słowa. Kiedy cenzura ogranicza swobodę wypowiedzi autora, język przenośni jest środkiem wyrażania własnych przekonań społecznych, politycznych, krytyki, ukrytej kpiny. Przenika wówczas zwłaszcza do tekstów kabaretu politycznego.


wg: Wikipedii
Imperare sibi maximum imperium est

„Dobry wiersz zdarza się rzadziej / niż zdechły borsuk na drodze (…)” /Nils Hav/