Przerzutnia

Słowo o literaturze

 Moderator: Tomasz Kowalczyk

ODPOWIEDZ
Awatar użytkownika
Jan Stanisław Kiczor
Administrator
Posty: 15130
Rejestracja: wt 27 sty, 2009
Lokalizacja: Warszawa
Kontakt:

Post autor: Jan Stanisław Kiczor »

Przerzutnia
- w wierszu to rozbicie całości składniowej lub znaczeniowej wersu, polegające na przerzuceniu jego części do wersu następnego. Przerzutnia urozmaica tok wiersza oraz jego strukturę intonacyjną, a także, przez wyodrębnienie, podkreśla wagę pewnych słów czy sformułowań. Zabieg ten stosował już J. Kochanowski, w poezji późniejszych epok przerzutnie częste były zwłaszcza w wierszach sylabicznych. Przykładem zastosowania przerzutni może być fragment wiersza C. K. Norwida pt. Fortepian Szopena:

"Emanuel już mieszka
Na Taborze!".


Przerzutnia

Przerzutnia, przeskocznia, zazębienie, zwarcie międzywersowe, enjambement – niezgodność między porządkiem składniowo-intonacyjnym a wersyfikacyjnym w wersie; przeniesienie wyrazu lub części zdania do dalszej części wersu, następnego wersu lub strofy np. w celu zaakcentowania wypowiedzi, zwiększenia dynamiki i pobudzenia wyobraźni osoby czytającej.


Można wyróżnić:

a) przerzutnię średniówkową - z jednego członu wersu (hemistychu) do drugiego, np.:

"Panie, za Twoją zawżdy + pomocą król bije"

/Jan Kochanowski, Psalm 21/



b) przerzutnię klauzulową - z wersu do wersu, np.:

"Pokój - szczęśliwość, ale bojowanie
Byt nasz podniebny."

/Mikołaj Sęp Szarzyński, Sonet IV. O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem/



c) przerzutnię międzyzwrotkową - z jednej zwrotki do drugiej, np.:


"to lęk odwieczny ciemny lęk
o kruchy ludzki ląd zaczyna

bić I zwycięży słyszysz szum"

/Zbigniew Herbert, Do Marka Aurelego/




wg: Słownik terminów literackich
Ostatnio zmieniony wt 26 cze, 2012 przez Jan Stanisław Kiczor, łącznie zmieniany 1 raz.
Imperare sibi maximum imperium est

„Dobry wiersz zdarza się rzadziej / niż zdechły borsuk na drodze (…)” /Nils Hav/