Wersyfikacja

Słowo o literaturze

 Moderator: Tomasz Kowalczyk

ODPOWIEDZ
Awatar użytkownika
Jan Stanisław Kiczor
Administrator
Posty: 15130
Rejestracja: wt 27 sty, 2009
Lokalizacja: Warszawa
Kontakt:

Post autor: Jan Stanisław Kiczor »

Wersyfikacja

- Termin ten funkcjonuje zasadniczo w dwóch znaczeniach:
po pierwsze można go używać wymiennie z terminem wersologia, a więc nauka o wierszu;
po drugie jest to budowa wiersza (? wiersz polski), a więc zespół norm dotyczących konstrukcji wiersza i rytmicznego uporządkowania wypowiedzi poetyckiej.

Wersyfikacja obejmuje zasady budowy wypowiedzi wierszowej, w tym wszystkich elementów, które ją współtworzą. Podstawową jednostką budowy wiersza jest wers, a więc pojedyncza linijka tekstu poetyckiego, zwykle wyodrębniona graficznie, która zakończona jest klauzulą wersową. Wersy układają się w ? strofy - wówczas mówimy o wierszu stroficznym, lub mają układ ciągły - wówczas mamy do czynienia z wierszem stychicznym (ciągłym).
W wersyfikacji polskiej na przestrzeni dziejów daje się wyodrębnić kilka charakterystycznych systemów wierszowych (? wiersz polski): średniowieczny wiersz intonacyjno-zdaniowy, ukształtowany w renesansie i popularny do dziś sylabizm, ukształtowany w dobie preromantyzmu sylabotonizm, powstały w Młodej Polsce tonizm i wreszcie najpopularniejszy w XX wieku wiersz wolny.
Sylabizm, sylabotonizm i tonizm należą do typu wierszy numerycznych, a więc takich w których występuje regularne metrum współkształtujące ich ? rytm. Wiersz wolny jest wierszem nienumerycznym, a podstawą jego klasyfikacji jest "wzorzec syntaktyczny".
W przypadku wierszy sylabicznych, sylabotonicznych i tonicznych opartych na regularnej powtarzalności określonych elementów mówimy o regularnym "wzorcu metrycznym" lub "wzorcu rytmicznym". W obręb wersyfikacji wchodzi także układ rymów (? rym), jako elementów delimitacyjnych poszczególnych wersów.
Wiersz, który nie posiada rymów, określa się terminem wiersz biały.

Jeszcze inne znaczenie terminu wersyfikacja wywodzi się ze średniowiecznych i renesansowych traktatów dotyczących sztuki poetyckiej, w których pojmowano ją jako umiejętność pisania wierszem (ars metrica, ars versificandi).




BIBLIOGRAFIA: A. Kulawik: Teoria wiersza. Kraków 1995; A. Kulawik: Poetyka. Wstęp do teorii dzieła literackiego. Kraków 1997.
Imperare sibi maximum imperium est

„Dobry wiersz zdarza się rzadziej / niż zdechły borsuk na drodze (…)” /Nils Hav/